1. Το ερώτημα που καλείται να απαντήσει ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ στο Συνέδριο του Ιουλίου μπορεί, ίσως, να συμπυκνωθεί ως εξής: «ποιο κόμμα, για ποια κυβέρνηση, και για ποια σχέση με τα κοινωνικά κινήματα;». Η προφανής απάντηση είναι «μαζικό δημοκρατικό κόμμα, για μια κυβέρνηση με κορμό την Αριστερά, και για μια συνεργασία που θα ενισχύει τα κινήματα». Είναι, όμως, τόσο απλό;
Η δημιουργία ενός φορέα της Αριστεράς δεν είναι αυτοσκοπός.
Έρχεται κάθε φορά, και σε κάθε ιστορική περίοδο, να εξυπηρετήσει τις ανάγκες
και τα καθήκοντα που μπαίνουν από το υφιστάμενο κοινωνικό, οικονομικό και
πολιτικό πλαίσιο, από τη μεριά πάντα των εργαζόμενων και της κοινωνίας. Πιο
απλά, άλλον ΣΥΡΙΖΑ χρειαζόμασταν το 2007, άλλον το 2013. Η επιβολή του ειδικού
καθεστώτος, η είσοδος στα μνημόνια και την τρόικα, η εμφάνιση ενός λαϊκού
ριζοσπαστισμού, έβαλαν στο επίκεντρο ζητήματα δημοκρατίας, εθνικής
ανεξαρτησίας, ανατροπής του πολιτικού συστήματος και κοινωνικής
δικαιοσύνης-χειραφέτησης. Τα αιτήματα αυτά που ήρθαν και «ακούμπησαν» πάνω στο
ΣΥΡΙΖΑ στις τελευταίες εκλογές, επιβάλλουν στο φορέα μας μετασχηματισμούς και
ανατροπές πολιτικού και οργανωτικού χαρακτήρα για να μπορέσει να ανταποκριθεί.
Να ανταποκριθεί όχι ως ένα μικρό κόμμα διαμαρτυρίας της Αριστεράς, αλλά ως
πολιτικός οργανισμός που μπορεί να πρωταγωνιστήσει -άρα και ως κυβέρνηση-, στο
γκρέμισμα του μνημονιακού μπλοκ και του πολιτικού συστήματος που το στηρίζει.
Στη διαδικασία μετάβασης της χώρας και του λαού της. Απαραίτητη προϋπόθεση γι’
αυτό είναι να πασχίσουμε για τη δημιουργία ενός πολιτικού ρεύματος διεξόδου και
ανατροπής. Να θέσουμε με μαζικούς όρους την αναγκαιότητά του, να επεξεργαστούμε
τους τρόπους και τις διαδικασίες υλοποίησής του και τα άμεσα βήματα διαμόρφωσής
του.
Θέλουμε λοιπόν ένα φορέα με ενιαία έκφραση, άρα και πολιτική
λειτουργία, ως προς τα πολιτικά μηνύματα που εκπέμπει στην κοινωνία. Έναν φορέα
δημοκρατικό, δηλαδή φορέα των μελών του, και όχι φορέα των μηχανισμών και των
στελεχών. Ένα φορέα μαζικό που θα ανοίξει τις πόρτες του σε όλο εκείνο το
δυναμικό που στήριξε τις ελπίδες του στο ΣΥΡΙΖΑ. Όλα τα παραπάνω σημαίνουν ένα
φορέα αλλιώτικο, νέο, σε σχέση με ό,τι γνωρίσαμε μέχρι σήμερα.
2. Φαίνεται ήδη ότι τα ζητήματα οργάνωσης και λειτουργίας του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ θα απασχολήσουν έντονα τον προσυνεδριακό διάλογο. Τα ζητήματα αυτά περιλαμβάνουν τη λειτουργία τάσεων και συνιστωσών, όμως δεν εξαντλούνται εκεί. Αν ισχύει ότι η οργάνωση ενός κόμματος αντανακλά το σχέδιό του για την κοινωνία, ποια θεωρείς ότι πρέπει να είναι τα χαρακτηριστικά του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ μετά το Συνέδριο; Τι προβλέπει γι΄ αυτά η πρόταση για το Καταστατικό;
Τα ζητήματα οργάνωσης και λειτουργίας του ΣΥΡΙΖΑ προφανώς και δεν
περιλαμβάνουν μόνο τα ζητήματα των τάσεων και των συνιστωσών, αλλά συνολικότερα
ζητήματα θεώρησης του νέου φορέα. Ισχύει ότι δεν μπορούμε να βαδίσουμε
αντιγράφοντας το παρελθόν όπως ισχύει επίσης ότι δεν έχουμε διατυπώσει μια νέα
θεωρία για το κόμμα. Ουσιαστικά θέλουμε έναν φορέα που θα υπηρετήσει τη
διαδικασία μετάβασης της χώρας από αποικία χρέους σε μια μετατροϊκανή
κατεύθυνση. Αυτό δεν μπορεί να γίνει αν δεν οικοδομήσουμε ένα φορέα των μελών.
Νομίζω ότι ο ΣΥΡΙΖΑ ως συμμαχικό σχήμα αριστερών κομμάτων, έχει κάνει τον κύκλο
του. Χρειαζόμαστε ενιαία πολιτική πρόταση σε ό,τι αφορά τα σημαντικά ζητήματα
που απασχολούν την κοινωνία, τους εργαζόμενους, τη χώρα, άρα και μια αντίστοιχη
οργανωτική δομή.
Δεν χρειαζόμαστε ούτε συγκεντρωτικά μοντέλα, όπου η ηγεσία
αποφασίζει και η βάση εκτελεί, ούτε παραλυτικές πολυφωνίες, που μόνο στόχο
έχουν την επιβεβαίωση ή αυτοεπιβεβαίωση και την καταγραφή (ή καταμέτρηση) των
«δικών μας» αντιλήψεων. Μιλάμε συχνά για φορέα των μελών. Μπορεί να γίνει
κατανοητό τι εννοούμε, αν περιγράψουμε τι ισχύει μέχρι σήμερα. Σε τι καλούνται
τα μέλη; Ποια είναι η μέχρι τώρα συμμετοχή τους; Να συμμετέχουν σε οποιασδήποτε
μορφής εκλογική διαδικασία (τοπικές, νομαρχιακές, βουλευτικές εκλογές), να
τοποθετηθούν, αλλά κυρίως να ψηφίσουν πάλι σε ήδη αποφασισμένα ζητήματα,
θέσεις, πρωτοβουλίες, κείμενα κλπ. Είναι πολύ λίγο, δεν φτάνει.
Για να αρχίσει να αλλάζει αυτό, δεν αρκεί να το λέμε: είναι
αναγκαίο να δημιουργούμε και τους όρους, τις προϋποθέσεις, το περιβάλλον, που
θα στηρίξουν την αναβάθμιση των λειτουργιών της βάσης, των μελών. Ο νέος
φορέας, λοιπόν, θα κριθεί και από τη σχέση που θα αποκτήσει με όλο το νέο
δυναμικό που έχει βγει στο προσκήνιο όλο το τελευταίο διάστημα. Το δυναμικό
αυτό δεν είναι ενταγμένο στο ΣΥΡΙΖΑ, αλλά είναι κοντά του. Δεν είναι οι
«μυημένοι» στην Αριστερά. Πρέπει ο ΣΥΡΙΖΑ να αποκτήσει πραγματικούς δεσμούς με
αυτό, να μάθει από αυτό, αλλά και να πάρει πρωτοβουλίες που του ανοίγουν δρόμο.
«Κόμμα-πλατεία και όχι κόμμα-κλουβί», αναφέρει ο Δουζίνας σε μια πρόσφατη
συνέντευξή του, στην Εποχή.
3. Με τον ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ να διεκδικεί την κυβέρνηση, γίνεται πολύς λόγος για τις συμμαχίες. Όσον αφορά τις κοινωνικές, κάποιοι υποστηρίζουν ότι το κόμμα πήρε ό,τι είχε να πάρει από τους ηττημένους της κρίσης, και τώρα οφείλει να μετατοπιστεί προς τον «κοινό νου» των μεσαίων στρωμάτων. Άλλοι, πάλι, επιμένουν ότι σε συνθήκες ακραίας κοινωνικής πόλωσης, το κόμμα πρέπει να ενισχύσει τους δεσμούς του με τους εργαζόμενους και τους ανέργους. Όσον αφορά τις πολιτικές συμμαχίες, η θέση «από την αριστερά της σοσιαλδημοκρατίας ως την αριστερά της αριστεράς», άλλοτε δείχνει να περιορίζεται στο απρόθυμο ΚΚΕ και την ΑΝΤΑΡΣΥΑ, άλλοτε μοιάζει να ρίχνει γέφυρες ακόμα και προς το χώρο της λαϊκής Δεξιάς. Τι πιστεύεις;
Οι κοινωνικές συμμαχίες είναι όλος ο κόσμος που πλήττεται από τις
μνημονιακές πολιτικές αυτή τη στιγμή, δηλαδή η συντριπτική πλειοψηφία της
ελληνικής κοινωνίας. Με όλους αυτούς ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να συμμαχήσει, στην
πραγματικότητα να τους απευθυνθεί, να αποκτήσει ουσιαστικούς δεσμούς και να
συμπορευτεί μαζί τους - όχι για λογαριασμό τους. Οι ηττημένοι της κρίσης είναι
οι άνεργοι και οι εργαζόμενοι, αλλά και τα μεσαία στρώματα, ή για να είμαστε
πιο ακριβείς, τα πρώην μεσαία στρώματα, από την άποψη ότι οι μνημονιακές
πολιτικές λειτούργησαν ως οδοστρωτήρας ακόμα και σε κείνες τις κοινωνικές κατηγορίες
που θεωρούνταν μια προηγούμενη περίοδο «βολεμένοι». Άρα η ματιά μας και η
απεύθυνσή μας πρέπει να αγκαλιάζει όλους όσους είναι θύματα των πολιτικών που ο
ΣΥΡΙΖΑ θέλει να ανατρέψει.
Πιστεύω ότι η εμμονή στη συμμαχία με το απρόθυμο ΚΚΕ και την απρόθυμη
ΑΝΤΑΡΣΥΑ, που θεωρούν τον ΣΥΡΙΖΑ τουλάχιστον συστημική δύναμη, εγκλωβίζουν τις
δυνατότητες πολιτικών συμμαχιών. Πρόκειται για δυνάμεις που δεν πασχίζουν με
πραγματικά μαζικούς όρους για την ανατροπή αυτού του σάπιου συστήματος:
το ΚΚΕ μας παραπέμπει σε μεγάλες αλλά μακρινές «αφηγήσεις», και εκεί
εξαντλείται η «αντεπίθεση», και η ΑΝΤΑΡΣΥΑ μας υπενθυμίζει συνεχώς ότι η
επαναστατική ταυτότητα ανήκει μόνο σε αυτούς. Όσες πολιτικές δυνάμεις παλεύουν
για την ανατροπή των μνημονίων, για το γκρέμισμα αυτού του πολιτικού συστήματος
και όσων το υπηρετούν, για την πραγματική δημοκρατία και εθνική ανεξαρτησία,
για τη μετάβαση της χώρας σε μια μετατροϊκανή κατάσταση, μπορούν να είναι
σύμμαχοί μας. «Θέλουμε μια κυβέρνηση εθνικής σωτηρίας και λαϊκής ενότητας, με
κορμό την Αριστερά», είχε πει κάποιος ομιλητής σε συγκέντρωση του ΣΥΡΙΖΑ. Για
κάποιους αυτό θεωρείται πισωγύρισμα. Αντίθετα, πιστεύω ότι αυτό αποτελεί
προχώρημα και συμπυκνώνει την αντίληψή μας για το τι κυβέρνηση θέλουμε και με
ποιους μπορούμε να συμμαχήσουμε.
4. Είναι προφανές ότι η σημερινή Ευρώπη δεν μπορεί να αποτελεί πρότυπο για την Αριστερά. Την ίδια στιγμή, οι κλυδωνισμοί που υφίσταται το «οικοδόμημα» προέρχονται κυρίως από τους εθνικούς εγωισμούς των κυβερνήσεων και τον δεξιό λαϊκισμό, συνθήκη επικίνδυνη για το άμεσο μέλλον. Τι σημαίνουν αυτά για τον ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ;
Το σημερινό ευρωπαϊκό οικοδόμημα δεν έχει καμία σχέση με την
Ευρώπη των λαών και των εργαζομένων, τα οράματα για την Ευρώπη της συνεργασίας,
της ευημερίας, της δημοκρατίας και της ειρήνης, όπως οραματίζονταν σε
περασμένες εποχές αρκετά κομμάτια της Αριστεράς. Όλα έχουν υποταχθεί στην
εξουσία των ισχυρών: αποφασίζουμε και διατάζουμε υπό την Μέρκελ. Το
διευθυντήριο της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης καταπατά εθνικά κυριαρχικά δικαιώματα,
κάνει τους εργαζόμενους ανέργους και σκλάβους, εξαπλώνει την φτώχεια και την
εξαθλίωση, μετατρέπει χώρες σε αποικίες χρέους και προτεκτοράτα.
Αυτό γεννά αντιδράσεις. Ο ευρωσκεπτικισμός δεν είναι a priori
δεξιός. Στην τωρινή συγκυρία, πιο συγκεκριμένα, είναι σε προοδευτική
κατεύθυνση. Σε αυτή την Ευρώπη δεν υπάρχουν μόνο αστικές τάξεις και
εργαζόμενοι. Η ταξική πάλη εκφράζεται με διάφορες μορφές: υπάρχει και η αντίθεση
κέντρου-περιφέρειας, Βορρά-Νότου. Η πραγματικότητα και η ταξική πάλη είναι πιο
πλούσια από γραμμικά σχήματα, άρα και η αντιπαράθεση μαζί τους, η πολιτική της
Αριστεράς, πρέπει να είναι ανάλογη.
Υπάρχουν δύο απαντήσεις που πιστεύω ότι δεν βοηθούν και δεν
προσανατολίζουν σωστά, τόσο τα κινήματα όσο και τις δυνάμεις της Αριστεράς. Η
μία απάντηση θεωρεί ότι η έξοδος από την ευρωζώνη θα λύσει όλα τα προβλήματα.
Παραγνωρίζει όμως τους πολιτικούς όρους, τη διεθνή συγκυρία και τις απρόσμενες
εξελίξεις που μπορεί να υπάρξουν, τις απαραίτητες συμμαχίες και τακτικές που
είναι επιβεβλημένες. Δεν θέτει την ανάγκη για μια πολιτική, και για τη
δημιουργία όρων για τη συγκρότηση του φορέα της ανατροπής, τα βήματα
συγκρότησής του και του κινήματος που θα το στηρίζει. Η άλλη απάντηση
στηρίζεται αποκλειστικά στον ευρωπαϊκό παράγοντα, στην αλλαγή των συσχετισμών
στην Ευρώπη, με έναν απλοϊκό τρόπο, παραβλέποντας ή υποτιμώντας τον εθνικό
παράγοντα και τις δυνατότητες που υπάρχουν στην ίδια τη χώρα και στο λαό της.
Αγνοεί τις ανισομέρειες, τις αποκλίσεις και τις ιδιαιτερότητες που υπάρχουν
στην Ευρώπη.
Είναι τουλάχιστον προβληματικό να θεωρούμε ότι όλα πρέπει να
περνούν μέσα από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς, γιατί είναι αυτοί που απαντούν σε
μια σειρά χώρες και λαούς με μνημόνια, τελεσίγραφα και εκβιασμούς. Στη
Διακήρυξη της Πανελλαδικής Συνδιάσκεψης λέγαμε: «Απόλυτη
προτεραιότητα για μας είναι η αποτροπή της ανθρωπιστικής καταστροφής και η
ικανοποίηση των κοινωνικών αναγκών, και όχι η υπαγωγή σε υποχρεώσεις που άλλοι
ανέλαβαν υποθηκεύοντας τη χώρα. Κατά συνέπεια, δεσμευόμαστε ότι θα
αντιμετωπίσουμε το ενδεχόμενο τέτοιων απειλών ή εκβιασμών μεν με όλα ανεξαιρέτως
τα όπλα που μπορούμε να επιστρατεύσουμε».
Αυτό που χρειάζεται είναι η διατύπωση, από τη μεριά του ΣΥΡΙΖΑ,
μιας πρότασης διεξόδου της χώρας, ενός εναλλακτικού εθνικού σχεδίου με μαζικούς
όρους, σε συνδυασμό με πρωτοβουλίες συμμαχιών, πρωτοβουλιών, ευρωπαϊκών και
διεθνών συσπειρώσεων, συντονισμού λαών, κινημάτων, χωρών -των αναγακαίων,
δηλαδή, για να ανοίξει ο δρόμος της μετάβασης «για μια άλλη Ελλάδα σε μια άλλη
Ευρώπη».
